Problematykę dotyczącą minimalnego wynagrodzenia, w tym jego zakresu składnikowego, reguluje ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2017 r. poz. 847). Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy, przy porównywaniu wysokości wynagrodzenia pracownika z obowiązującą wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę brane są pod uwagę wszystkie przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych, z wyjątkiem składników wymienionych w ust. 5 tego artykułu, tj.: nagrody jubileuszowej, odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz (od dnia 1 stycznia br. na mocy ustawy z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. poz. 1265, z późn. zm.) dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej. Odesłanie do kategorii wynagrodzeń osobowych oznacza, że przy porównaniu wynagrodzenia pracownika z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę nie uwzględnia się także wypłat z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego dla pracowników jednostek sfery budżetowej.
Ustalona na warunkach określonych w ww. ustawie kwota minimalnego wynagrodzenia wyznacza dolną granicę wysokości wynagrodzenia przysługującą każdemu pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, niezależnie od posiadanych kwalifikacji, zaszeregowania osobistego, a także składników wynagrodzenia, sytemu i rozkładu czasu pracy stosowanych u danego pracodawcy, jak również szczególnych właściwości i warunków pracy. Od dnia 1 stycznia 2018 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 2100 zł (wzrost o 100 zł w stosunku do wysokości obowiązującej w 2017 r.).
Podkreślić należy, że zgodnie z konstrukcją ustawową minimalne wynagrodzenie za pracę nie ma charakteru jedynie wynagrodzenia zasadniczego. Jest to łączne wynagrodzenie pracownika za nominalny czas pracy w danym miesiącu, a więc poza wynagrodzeniem zasadniczym obejmuje również inne składniki wynagrodzenia i świadczenia pracownicze zaliczone do wynagrodzeń osobowych, w tym premie, nagrody (wypłacane miesięcznie bądź za okresy dłuższe) i dodatki do wynagrodzenia.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej dostrzega potrzebę modyfikacji obecnego zakresu minimalnego wynagrodzenia za pracę w celu zapewnienia bardziej sprawiedliwego i przejrzystego kształtu tego wynagrodzenia. Na skalę problemu wskazują liczne postulaty dokonania zmian kierowane przez obywateli i parlamentarzystów. Ministerstwo rozważa zmiany polegające na etapowym wyłączaniu poszczególnych składników wynagrodzenia z kategorii minimalnego wynagrodzenia za pracę. Analizując różne warianty takiego rozwiązania należy wziąć pod uwagę m.in. obligatoryjne dodatkowe skutki finansowe dla pracodawców, wpływ na finanse publiczne oraz na rynek pracy.
Ze względu na systemowy charakter oraz możliwe znaczące skutki finansowe, dokonanie zmian powinno odbywać się w sposób stopniowy i wyważony. Uwzględniając powyższe, ustawa z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw, od dnia 1 stycznia 2017 r. wyłączyła z zakresu składnikowego minimalnego wynagrodzenia za pracę dodatek do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej.
Warto dodać, że na gruncie obowiązującej ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, nie ma przeszkód prawnych, aby stosownie do potrzeb i możliwości finansowych oraz zasad prowadzonej zakładowej polityki płac, pracodawca ustalił wynagrodzenia pracownikom na poziomie znacznie przekraczającym minimalne wynagrodzenie za pracę.
W ramach posiadanych środków na wynagrodzenia oraz zgodnie z zakładową polityką płac mają oni możliwość samodzielnego kształtowania warunków wynagradzania pracowników, w tym podwyższania wynagrodzeń w drodze postanowień układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania bądź umów o pracę w przypadku, gdy pracodawca nie jest zobowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania (art. 771-772 i 29 Kodeksu pracy). Zakładowe regulacje płacowe określają wysokość oraz zasady przyznawania pracownikom stawek wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku, a także innych (dodatkowych) składników wynagrodzenia, jeżeli zostały one przewidziane z tytułu wykonywania określonej pracy.
Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że stosownie do art. 12 ww. ustawy, po upływie 24 miesięcy od dnia wejścia jej w życie Rada Ministrów przedstawi Sejmowi RP ocenę funkcjonowania wprowadzonych tą ustawą regulacji, w tym m.in. zmiany zakresu składnikowego minimalnego wynagrodzenia w związku z wyłączeniem dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej.
Zatem, w mojej opinii, podjęcie ewentualnych działań mających na celu dokonanie dalszych zmian w zakresie składnikowym minimalnego wynagrodzenia za pracę, powinno być rozważane łącznie z oceną przedmiotowej ustawy. Zasadnym jest, aby proponowane zmiany ustawy analizowane były w powiązaniu z innymi aspektami związanymi z funkcjonowaniem płacy minimalnej, których konieczność wprowadzenia będzie wynikała z dokonanej oceny ww. ustawy. Istotna w tej kwestii będzie zatem także ocena skutków wyłączenia z zakresu składnikowego minimalnego wynagrodzenia (od dnia 1 stycznia 2017 r.) dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej, a także ocena pojawiających się propozycji wprowadzenia innych rozwiązań.
Ponadto pragnę poinformować, że w związku ze zgłaszanymi do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej postulatami dotyczącymi rozpoczęcia prac legislacyjnych nad zmianą zakresu składnikowego minimalnego wynagrodzenia za pracę (tj. wyłączenia dodatku za wieloletnią pracę, jak również przyjęcia innej konstrukcji tego wynagrodzenia w postaci minimalnego wynagrodzenia zasadniczego) podjęto działania mające na celu wstępne szacowanie skutków wprowadzenia postulowanych zmian. Do jednostek administracji rządowej zostało skierowane pismo z prośbą o przekazanie informacji dotyczących skutków realizacji ww. postulatów, w odniesieniu do sytuacji kadrowej i finansowej tych jednostek.
Mam nadzieję, że przedstawione powyżej informacje oraz wyjaśnienia zostaną uznane za wyczerpujące i satysfakcjonujące.